تجزیه و تحلیلی درباره 313 نفر از یاران مخصوص امام زمان(ع) و دیگر یاران آن حضرت
برای شناخت این یاران مخصوص به مطالب زیر توجّه کنید:
تواتر حدیث 313 نفر
در همه جا معروف است و در کتابهای مربوط به امام زمان(ع) نوشته شده که هنگام ظهور آن حضرت، 313 نفر یاران مخصوصش به او میپیوندند و همچون کوه در برابر حوادث ایستادگی کرده و همراه امام(ع) هستند، اکنون به جاست که در این کتاب درباره این افراد خاص به بررسی فشردهای بپردازیم. برای روشن شدن مطلب نخست صحت اصل حدیث را مورد بررسی قرار داده، سپس ویژگیهای این یاران را بیان میکنیم.
به طوری که در کتب مربوطه مانند بحارالانوار (ج 52) اثباتالهداة (ج 7)، منتخبالأثر و... آمده، حدیث ماجرای پیوستن 313 نفر از یاران خاص حضرت قائم(ع) به آن حضرت، هنگام ظهور در مکه متواتر است، یعنی به اندازهای نقل شده که انسان با بررسی آنها علم پیدا میکند که این حدیث صحیح است، و از پیامبر و ائمه(ع) نقل شده است. بنابراین نباید شکّی در صدور حدیث مذکور از جانب معصومین(ع) نمود.
توضیح بیشتر اینکه: این حدیث با تعبیرات گوناگون نقل شده و درمجموع به اصطلاح تواتر معنوی بر صحت صدور آن از معصومین(ع) داریم، اکنون با توضیحات کوتاه، ویژگیهای این افراد و یاران مخلص دیگر امام قائم(ع) را در امور دهگانه زیر بررسی میکنیم:
1 - امام در انتظار آنها به سر میبرد
هنگام ظهور امام قائم(ع) ، آن حضرت قبل از آنکه کنار کعبه برود و تکیه بر کعبه (کانون و مرکز توحید) کند و صدای دلآرای خود را بلند کرده و به جهانیان برساند، در مکانی به نام «ذیطوی» در انتظار 313 نفر از یاران خاصش توقف میکند، تا اینکه آنها میآیند و به آن حضرت میپیوندند...[1] و در آنجا همراه امام به کنار کعبه میروند...[2]
2 - آنها از اطراف جهان جمع میشوند
این 313 نفر از اطراف جهان و دورترین نقطهها جمع شده و به امام قائم(ع) میپیوندند، چنان که در حدیثی از امام باقر(ع) بیان شده:
«یَجْمَعُ الله مِنْ أَقاصِی البِلادِ عَلی عِدَّةِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلاثَمِأَةَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً؛
خداوند - برای حضرت قائم(ع) - از دورترین شهرها، به تعداد جنگاوران جنگ بدر، 313 مرد را جمع میکند».[3]
3 - آنها نخستین بیعتکنندگان با امام قائم(ع) هستند
هنگام ظهور، نخستین کسانی که پس از جبرئیل امین با امام قائم(ع) بیعت میکنند، همین 313 نفر هستند. این مطلب را امام باقر(ع) در ضمن حدیثی فرمود.[4] البته باید توجّه داشت که در آغاز ظهور، یاران امام زمان(ع) 313 نفرند، وگرنه به طور سریع بر یاران آن حضرت افزوده میشود، به طوری که در همان آغاز به ده هزار نفر میرسند، چنانکه امام صادق(ع) فرمود:
«ما یَخْرُجُ إِلّا فِی أَوَّلِهِ قَوْمٌ وَ ما یَکُونُ أُولُوا القُوَّةِ أَقَلَّ مِنْ عَشَرَةَ آلافٍ؛
امام زمان(ع) خروج و ظهور نمیکند مگر همراه یاران نیرومند و رشید، و این یاران کمتر از ده هزار نفر نیستند».[5]
4 - آنها جانبازان سلحشورند
این 313 نفر در حدّی از ایثار و جانبازی و شجاعت و سلحشوری هستند که دشمنان قائم(ع) جمع میشوند تا آن حضرت را به قتل برسانند، همین 313 نفر با دفاع قهرمانانه و جانبازی در راه آن بزرگوار، دشمنان را دفع کرده و آنان را در راه رسیدن به هدف شوم خود، مفتضحانه شکست میدهند، چنان که این مطلب در ضمن حدیثی از امام سجاد(ع) نقل شده است.[6]
5 - آنها پرچمداران و حاکمان روی زمیناند
این افراد، در روایات بسیار، تشبیه به 313 نفر مسلمانان شجاع و سلحشوری شدهاند که در جنگ بدر، نخستین شکست بزرگ را بر کفّار و دشمنان اسلام وارد آوردند، که تا آن وقت دشمنان چنین شکستی از اسلام نخورده بودند و اصلاً تصوّر چنین شکستی را نمیکردند.
به علاوه، این 313 نفر پرچمداران روی زمین و حاکمان خدا بر مردم در سراسر زمین میباشند، این ویژگیها حکایت از آن میکند که این افراد علاوه بر سلحشوری و شجاعت، دارای علم و بینش بوده که لیاقت رهبری جامعهها را دارند و شایستگی آن را دارند که پرچمدار کشورها باشند.
شاید بتوان گفت: هنگام برقراری حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) همه جهان به 313 ایالت و استان تقسیم گردد و در هر یک از این ایالتها و استانها، این مردان بزرگ رهبر آنجا گردند. اینک به اصل روایت توجّه کنید که امام صادق(ع) فرمود:
«وَ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی القآئِمِ(ع) عَلی مِنْبَرِ الکُوفَةِ وَ حَوْلُهُ أَصْحابُهُ ثَلاثَمِأَهَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً عِدَّةٌ أَهْلِ البَدْرِ؛ وَ هُمْ أَصْحابُ الأَلْوِیَةِ وَ هُمْ حُکَّامُ الله فِی أَرْضِهِ عَلَی خَلْقِهِ...؛
گویا امام قائم(ع) را بر بالای منبر کوفه مینگرم که یارانش 313 نفر، به تعداد جنگاوران مسلمان جنگ بدر، اطرافش را گرفتهاند، این یاران پرچمداران و حاکمان بر مردم در زمین از جانب خدا هستند».[7]
6 - آنها امّت معدوده و همچون پارههای ابرهای متراکم هستند
در قرآن میخوانیم:
«هر جا باشید، خداوند همه شما را حاضر میکند».[8]
در تفسیر این آیه، امام باقر(ع) فرمود:
«یَعْنِی أَصْحابَ القآئِمِ(ع) ، اَلثَّلاثَمِأَةَ وَ البِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً، وَ لِلَّهِ هُمُ الأُمَّةُ المَعْدُودَةُ. یَجْتَمِعُونَ وَاللَّهِ فِی ساعَةٍ واحِدَةٍ قُزَعٌ کَقُزَعِ الخَرِیفِ؛
منظور یاران قائم(ع) هستند که 313 نفرند، به خدا سوگند! منظور از امّت معدوده (که در آیه 8، سوره هود آمده) آنها هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت همگی جمع میشوند همچون پارههای ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم میگردد».[9]
و در حقیقت آیه مبارکه مذکور میگوید: خدایی که قدرت دارد ذرّات پراکنده خاک انسانها را در قیامت از نقاط مختلف جهان جمعآوری کند، به آسانی میتواند یاران مهدی(ع) را در یک روز و یک ساعت برای افروختن نخستین جرقّههای انقلاب به منظور تأسیس حکومت جهانی عدل الهی و پایان دادن به ظلم و ستم جمع نماید.
تعبیر «أمّة معدوده» و همچنین به پارههای ابر پاییزی که تودههای آن جمع و متراکم هستند و همچون تودههای ابر متراکم، خللناپذیر و تیزپرواز و نیرومند میباشند.
7 - آنها رکنها و پایههای خللناپذیر و پشتیبان محکماند
امام صادق(ع) در تفسیر آیه 80، سوره هود، که در آن آمده، حضرت لوط(ع) به قوم سرکش و تبهکار خود گفت:
«لَوْ أَنَّ لِی بِکُمْ قُوّةً آوِی إِلی رُکْنٍ شَدِیدٍ»؛
(افسوس) ای کاش در برابر شما قدرتی داشتم یا تکیهگاه و پشتیبان محکمی در اختیار من بود (آنگاه میدانستم که با شما پستفطرتان چه کنم).»
فرمود:
«منظور از قوّه، همان قائم(ع) است و منظور از رکن شدید (پشتیبان محکم) 313 نفر از یارانش هستند».[10]
آری، حضرت لوط(ع) آرزو میکند که ای کاش مردانی مصمّم، با قدرت روحی و جسمی کافی و همپیمانهای نیرومند همانند 313 نفر مردانی که هسته مرکزی حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) را تشکیل میدهند، در اختیار داشت تا قیام کند و با تکیه بر قدرت، با فساد و انحراف مبارزه نماید. و طبق روایتی میخوانیم آنها همچون پارههای آهن، محکم و استوار هستند.[11]
پینوشتها: [1] این حدیث از امام باقر(ع) نقل شده (بحارالأنوار، ج 52، ص 304و 307).
[2] اثبات الهداة، ج 7، ص 92.
[3] بحارالأنوار، ج 52، ص 310 - به همین مضمون در کتاب اثبات الهداة ج 7، ص 176، نقل شده با این بیان که حضرت قائم(ع) کنار حرم میایستد و با فریاد یارانش را میطلبد، خداوند در یکشب 313 نفر یارانش را از دورترین نقاط زمین در آنجا به گرد هم میآورد.
[4] بحارالأنوار، ج 52، ص 317، - «أَوَّلُ مَنْ بایَعَ جِبْرَئِیلُ ثُمَّ ثَلاثُمِأَهَ وَ ثَلاثُ عَشَرَ رَجُلاً».
[5] بحارالأنوار، ج 52، ص 323، ص 337.
[6] بحارالأنوار، ج 52، ص 306.
[7] بحارالأنوار، ج 52، ص 436.
[8] سوره بقره، آیه 148.
[9] تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 139، به نقل از روضه کافی و اثبات الهداة، ج 7، ص 50؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 342.
[10] تفسیر برهان، ج 2، ص 228، - اثبات الهداة، ج 7، ص 100.
[11] بحارالأنوار، ج 52، ص 343.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
محمّد محمّدی اشتهاردی